کتاب خواندن همچون یک سفر است. ما با دیگر فرهنگ‌ها ملاقات می‌کنیم و با شیوه‌های زندگی در سراسر دنیا آشنا می‌شویم که شاید هرگز به واسطه یک سفر واقعی امکان شناخت آن‌ها را نداشته باشیم. در واقع ما با کتاب خواندن زندگی‌های دیگر را زندگی می‌کنیم. کتاب ذهن را باز می‌کند و پنجره‌های جدیدی را به زندگی ما باز می‌کند. همچنین کتاب به ما آرامش می‌دهد و می‌تواند منبع الهام ما باشد. شاید در جایی احساس کنیم که زندگی‌مان خسته کننده شده است و نیاز به آرامش داریم، کتاب در این شرایط می‌تواند ابزار خوبی برای ترمیم و تقویت روحیه باشد.
همیشه در تمامی فرهنگ‌ها توصیه‌های زیادی برای خواندن کتاب شده است. یکی از شاخص‌های مورد نظر در میزان توسعه یافتگی کشورها تفاوت در سرانه مطالعه آن‌هاست. در دهه ۱۹۲۰ جامعه‌شناسان متوجه شدند که یک فرد به‌طور متوسط یک‌پنجم از وقت خود را صرف خواندن می‌کند. در دهه‌های گذشته این مقدار از زمان، به‌خصوص در میان بزرگسالان، بسیار کاهش یافته است. با این وجود، اهمیت خواندن، حتی اگر ما در دوران کامپیوتر زندگی می‌کنیم، کاهش نیافته است. جامعه مدرن نیاز به افرادی دارد که می‌دانند چگونه بخوانند و از آنچه خوانده‌اند و تمام اطلاعاتی که به دست آورده‌اند استفاده کنند.
در این مقاله تاکید بر خواندن کتاب برای کودکان است. اینکه کودکان توانایی خواندن و نوشتن ندارند دلیل بر این نمی‌شود که از اهمیت مطالعه برای آنان غافل شویم و ما به‌عنوان والدین مسئول هستیم که در لابه‌لای شلوغی‌های زندگی بزرگ سالانه خود وقتی را صرف مطالعه کودکان‌مان کنیم. البته پیش از آن باید خودمان را کتاب‌خوان بار بیاوریم. والدینی که علاقه‌مند به کتاب‌اند و از اهمیت خواندن روزمره آن در زندگی آگاه هستند الگوی بسیار خوبی برای فرزندان‌شان می‌شوند و آن‌ها کتاب خواندن را یک ارزش می‌بینند و این ارزش را به فرزندان خود نیز منتقل می‌کنند.
همه ما می‌دانیم کتاب خواندن برای فرزندان‌مان بسیار اهمیت دارد اما آیا می‌دانستید برای آن دسته از کودکانی که هر روز کتاب خوانده می‌شود مزایای بیشتری دارد؟ با کتاب خواندن نه‌تنها دایره لغات کودکان‌تان را تقویت می‌کنید بلکه به آن‌ها کمک می‌کنید که شکل حروف و کلمات را یاد بگیرند و زودتر خواندن و نوشتن را بیاموزند. همچنین خواندن کتاب با صدای بلند برای کودکان به آن‌ها کمک می‌کند تا موضوعات مختلف در مورد جهان و زندگی اطراف‌شان را درک کنند.
در اینجا شما را با فوایدی که خواندن کتاب برای کودکان دارد آشنا کرده تا از اهمیت آن آگاه شوید. این فواید از این قبیل‌اند:
رشد مغزی و عاطفی کودک
خواندن کتاب می‌تواند سبب رشد مغزی و عاطفی کودکان شود. علاوه بر اینکه تعامل مثبت بین پدر و مادر می‌تواند کودک را در دست‌یابی به یک زندگی سالم کمک کند خواندن کتاب نیز می‌تواند راه مطمئنی برای پی‌ریزی پایه‌های مثبت و مستحکم زندگی فرزند شما در آینده باشد. کتاب خواندن ذهن و احساس کودک را درگیر می‌کند و به شکل‌گیری آن نظم می‌دهد. کتاب خواندن باعث می‌شود کودکان داستان را در ذهن خود تجسم کنند. تجسم‌سازی نقش کلیدی را برای ایجاد آمادگی و درک مطالب ایفا می‌کند؛ به همین علت خواندن کتاب‌های تصویردار مهم‌تر است.
تضمین موفقیت کودک در مدرسه
هر چه بیشتر برای فرزندان‌تان کتاب بخوانید آن‌ها بیشتر جذب دانش می‌شوند و این را خوب می‌دانیم که دانش در تمام ابعاد زندگی اهمیت بسیاری دارد. وقتی به همراه فرزندان‌تان کتاب می‌خوانید مهارتی به آنان می‌دهید تا زمانی که خودشان شروع به یادگیری کنند سریع‌تر از مراحل خواندن و نوشتن عبور کنند. اینکه کودکان‌تان بدانند مثلا شروع جملات از راست به چپ است یا با شکل جمله، پاراگراف و علائم نگارشی آشنا شوند خیلی اهمیت دارد؛ زیرا در مدرسه نسبت به همکلاسی‌هایی که تجربه مطالعه نداشتند پیش‌تر هستند. بچه‌هایی که از خواندن لذت می‌برند، نه‌تنها در زبان و سوادآموزی بهتر عمل می‌کنند، بلکه در همه موضوعات مختلف نیز بهبود می‌یابند. زمانی که دانش‌آموزان با کلمات بیشتری آشنا باشند نسبت به سایر دانش‌آموزان برتری دارند؛ زیرا بیشتر کلماتی را که معلم تدریس می‌کند می‌فهمند و یاد می‌گیرند. دانش‌آموزانی که کلمات زیادی بلد نیستند، از ابتدای تحصیل خود دچار مشکل می‌شوند و با گذشت زمان نیز مشکل آن‌ها بدتر می‌شود.»
بهبود مهارت‌های زبانی
شاید شما هر روز بسیار زیاد با فرزندان‌تان صحبت کنید، شعر بخوانید یا در خانواده شلوغی زندگی کنید که میزان مکالمات بینتان زیاد باشد؛ اما واژگانی که به کار می‌برید اغلب محدود و تکراری هستند. کتاب خواندن کودک شما را در معرض واژگان بسیاری در مورد موضوعات مختلف قرار می‌دهد. به این معنی که آن‌ها کلمات و اصطلاحاتی را می‌شنوند که ممکن است در زندگی عادی و روزانه، آن‌ها را از شما و دیگران نشنوند. به‌ویژه در کودکانی که به بیش از یک زبان صحبت می‌کنند کتاب خواندن موجب رشد مهارت‌های زبانی بیشتر در هر دو زبان می‌شود. پیش از خواندن کتاب مطمئن شوید که هر کلمه را درست بیان می‌کنید؛ در غیر این صورت آن کلمه را اشتباه در ذهن فرزندتان جا می‌اندازید که ممکن است تا بزرگسالی او اصلاح نشود.
کتاب خواندن باعث می‌شود مهارت‌های ارتباط شفاهی، توانایی گوش دادن، حافظه و مهارت‌های شناختی کودکان تقویت شود. با افزایش سن، کودک یاد می‌گیرد از طریق زبان بدن، صحبت کردن، گوش دادن و نگارش با دیگران ارتباط برقرار کند. زمانی که والدین برای کودکان کتاب می‌خوانند، آن‌ها واژگان بیشتری یاد می‌گیرند و بهتر می‌توانند با دیگران ارتباط برقرار کنند.
بهترین تمرین برای مغز
تحقیقات نشان داده است کودکانی که از ابتدای سنین کودکی برای‌شان کتاب خوانده می‌شود، مناطق خاصی از مغزشان تحت تاثیر قرار می‌گیرد و عملکرد بهتری از خود نشان می‌دهند. این مناطق درواقع برای رشد زبانی کودک ضروری هستند. همچنین خواندن کتاب به کودکان توانایی حل مسئله می‌دهد و به آن‌ها در رشد تفکر منطقی کمک می‌کند.
افزایش تمرکز در کودک
شاید فکر کنید که کتاب خواندن برای کودکان نوپا بی‌فایده است؛ زیرا کودک شما فقط صفحات را ورق می‌زند، آن را فشار می‌دهد یا آن را در دهان خود فرو می‌برد و … خواندن برای کودکان در این سن بسیار تاثیرگذار است. با خواندن مرتب کتاب، کودک شما یاد می‌گیرد که تمرکز کند و برای ساعت‌های بیشتری بنشیند و به کتاب نگاه کند و به صدای شما گوش کند. با خواندن کتاب‌های بیشتر، کودکان آرامش ذهنی پیدا می‌کنند و برای تمرکز بر یک کار در یک دوره زمانی تمرین می‌کنند. با از بین بردن عوامل حواس‌پرتی، توجه کودکان جلب می‌شود و توانایی تمرکز آن‌ها در طول زمان بهبود پیدا می‌کند.
افزایش علاقه به دانش و یادگیری
زمانی که کتابی برای فرزندتان می‌خوانید او مدام در مورد داستان از شما سوالاتی می‌پرسد و می‌خواهد اطلاعات بیشتری به دست آورد این به شما فرصتی می‌دهد تا درباره آنچه که اتفاق می‌افتد صحبت کنید و از این به‌عنوان یک تجربه یادگیری استفاده کنید. با کتاب خواندن حتی ممکن است در او علاقه به فرهنگ یا زبان‌های مختلف ایجاد شود. گاهی‌اوقات کودکان آن‌قدر از محتوای کتاب لذت می‌برند که متوجه نمی‌شوند در حال به دست آوردن اطلاعات جدید درباره یک موضوع خاص هستند. با اطمینان و شور و شوق، کودکان می‌توانند دنیای شگفت‌انگیزی از یادگیری و اکتشاف را تجربه کنند. هیچ چیز بهتر از دیدن کودکی در حال یادگیری نیست.
افزایش شناخت در مورد موضوعات مختلف
برای کودک، کتاب در زمینه‌ها و موضوعات متفاوت و یا حتی برای بچه‌های دو زبانه به زبان دیگر بخوانید. در انتخاب کتاب خود را محدود به ژانر خاصی نکنید. کتاب‌های مختلفی در مورد حیوانات، اماکن، اشیا، اعداد، ستارگان و … وجود دارد که می‌تواند فرزند شما را به خود علاقه‌مند کند. کتاب‌هایی در مورد آموزش مهارت‌های زندگی و آداب معاشرت مناسب کودکان وجود دارد. همچنین کتاب‌های تخیلی می‌تواند برای کودکتان جذاب باشد.
افزایش خلاقیت و قوه تخیل
یکی از مزایای عالی کتاب خواندن برای بچه‌ها دیدن تخیل رو به رشد آن‌هاست. وقتی در یک کتاب نقش‌ها را درک می‌کنیم و تصور می‌کنیم که کاراکترها چه شکلی هستند و چه‌کارهایی می‌کنند قوه تخیل ما در روند داستان همراهی‌مان می‌کند. دیدن هیجان در چشم کودک وقتی‌که آن‌ها می‌دانند چه چیزی در صفحه بعدی قرار دارد یا اینکه آن‌ها حدس بزنند چه اتفاقی می‌افتد، یکی از شگفت‌انگیزترین چیزهایی است که تجربه می‌کند. علاوه بر اینکه برای کودکتان داستان می‌خوانید گاهی به او اجازه دهید که خودش داستان درست کرده و برای‌تان روایت کند. این موضوع موجب بارور شدن تخیل او می‌شود.
افزایش پیوند بین والدین و کودک
هیچ صحنه‌ای زیباتر از این نیست که کودکتان را در آغوش بگیرید یا در کنارش دراز بکشید و با یک‌دیگر کتاب بخوانید. صرف وقت با یک‌دیگر، خواندن و صحبت کردن می‌تواند کودک و والدین را به هم نزدیک‌تر کند. برای والدینی که شاغل هستند و وقت کمی برای در کنار فرزند بودن‌شان دارند، کتاب خواندن می‌تواند بهترین فرصت برای جبران این دوری و کمبود وقت باشد. کتاب خواندن پدر و مادر برای فرزندشان می‌تواند تبدیل به بهترین و خوشایندترین خاطرات دوران شیرین کودکی شود. از کنار آن ساده نگذرید.
افزایش حس همدلی
خواندن کتاب موجب ایجاد حس همدلی در کودکان می‌شود. آن‌ها باشخصیت‌های درون کتاب احساس می‌کنند، می‌خندند، گریه می‌کنند و … این موضوع تمرینی است برای افزایش حس همدلی در کودک. همچنین علاوه بر ارتباطی که کودک در طول خواندن با شما داشته است، فرزندتان با در نظر گرفتن تعامل بین شخصیت‌های کتاب درحال توسعه مهارت‌های ارتباطی مفید است. با کتاب خواندن برای فرزندمان، انسان‌های بهتری به دنیای فردا هدیه دهیم.
کتاب برای کودکان نوعی سرگرمی
امروزه سرگرمی‌های فوق‌العاده زیاد دیجیتالی وجود دارد که مقاومت کردن در برابر آن‌ها بسیار دشوار است از جمله بازی‌های ویدیویی، کامپیوتری، تلویزیون و تلفن‌های هوشمند که همگی در بین کودکان محبوب هستند و به‌سختی می‌شود آن‌ها را از فرزندمان دریغ کنیم. کتاب را به‌عنوان یک سرگرمی و تفریح برای کودک جا بیندازید. فراموش نکنید که علایق کودکتان را بشناسید؛ زیرا خواندن یک کتاب خوب در موضوعی که کودک به آن علاقه‌مند است می‌تواند به میزان زیادی مهیج و سرگرم‌کننده باشد. کتاب یک رسانه رهایی‌بخش است و کودکان را به سوی تفکر، تحلیل و بازآفرینی هدایت می‌کند؛ در نتیجه آن‌ها از خواندن کتاب لذت می‌برند و سرگرم می‌شوند.
افزایش هوش در کودک
کودک هر چه بیشتر بخواند بیشتر یاد می‌گیرد، هر چه بیشتر یاد بگیرد بیشتر درک می‌کند و هر چه بیشتر درک کند یعنی هوشمندتر است. کتاب خواندن به افزایش هوش در فرزندتان کمک می‌کند.
کاهش استرس والدین به نفع آرامش کودک
هنگامی که شما در حال خواندن کتاب هستید، در محلی که سرشار از سکوت است نشسته، ذهن خود را متمرکز کرده‌اید، افکار مزاحم را دور کرده و مطالعه می‌کنید. این حالت موجب می‌شود استرس‌های شما کاهش پیدا کند و این حالت سکون و آرامش به فرزندتان نیز منتقل می‌شود. کتاب باید جلوی چشم‌شان باشد و کودکتان باید هر زمان که دلش خواست بتواند کتاب موردعلاقه‌اش را بردارد؛ همچنین به یاد داشته باشید که کودکان طبق اصول و عادات والدین خود رشد می‌کنند. فرزندان خود را به این صحنه عادت دهید که زیاد پدر و مادر خود را کتاب در دست ببینند. اگر کتاب خواندن عادت شما باشد احتمال اینکه فرزند کتاب خوان‌تری داشته باشید بیشتر است.
هنگام خرید کتاب برای فرزندتان حق انتخاب قائل شوید اجازه دهید کتاب مورد علاقه‌اش را انتخاب کند و گاهی او را با خریدن کتاب تشویق کنید. از چگونگی خوانش کتاب نیز غافل نشوید. زمان کتاب خواندن کارهای بامزه بکنید، با تغییر شخصیت و کاراکترها لحن و صدای خود را عوض کنید و با هیجان کتاب بخوانید. شما اخبارگو نیستید، مهارت شما در خواندن کتاب تاثیر مهمی در علاقه‌مندی کودکتان به کتاب دارد.
در نظر داشته باشید که روش‌های زیادی برای علاقه‌مند کردن کودک به کتابخوانی وجود دارد اما یک نکته را هرگز فراموش نکنید آن هم اینکه کودک شما فقط یک کودک است؛ کتاب خواندن را از شکل یک تکلیف اجباری دربیاورید و به آن‌ها اجازه بدهید به کتاب خواندن به‌عنوان یک سرگرمی نگاه کنند تا از آن لذت ببرند.
تهیه کننده : سمیه سادت علوی معاون فن آوری
تأیید کننده : زهرا برادران مدیر دبستان