مدارس، مراکز تعلیم و تربیت و تزکیه اند. آموزش عملی احکام دینی، بخشی از وظایف معلم و دانش آموز را تشکیل می دهد. توصیه، بدون تعلیم و تربیت، پوشش دینی را به دستوری خشک و تحمیلی مبدل می سازد، ولی توصیه ی همراه با معرفت، پذیرش آن را آسان می کند. معرفت به حجاب، ضامن اجرا و دوام آن است. آنگاه که پوشش دینی در محیط های اجتماعی و پس از پایان تحصیلات، به شکل فرهنگ پذیرفته شده درآید، رسمیت علمی پیدا می کند. در این پژوهش با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی به بررسی نقش مدارس در ترویج و گسترش حجاب عفاف پرداخته شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد که لازمه حفظ حجاب در جامعه، نهادینه کردن و به باور تبدیل‌شدن این اصل در میان جوانان و دانش‌آموزان است. والدین و فرهنگیان از مهمترین الگوهای دانش‌آموزان در انتخاب نوع پوشش هستند. باورهای دینی از جمله عفاف و حجاب در خانواده شکل می‌گیرد و در مدرسه استمرار مییابد و برهمین اساس خانواده و مدرسه باید مرکز توجه فعالیتهای فرهنگی قرار گیرد. فعالیتهای علمی، فرهنگی و هنری از مهمترین راهکارهای ارائه شده برای ترویج حجاب و عفاف در سطح مدارس می باشد.
حجاب تنها یک دستورالعمل دینی و وظیفه شرعی برای زن مسلمان نیست، بلکه از ضرورت های اجتماعی جوامع انسانی است که با وجود آن منافع و تأثیرات شگرفی در جامعه پدیدار شده و عدم رعایت آن زیان ها و آثار مخربی در فرهنگ عمومی اجتماع، اقتصاد و سیاست بر جای گذاشته است.
زن در پرتو حفظ این ارزش می تواند، عامل نیرومندی در جهت حفظ سنت ها و روابط اجتماعی سالم و ارزشهای انسانی و معنوی باشد. از این رو، حجاب به عنوان بارزترین نشانه هویت زن مسلمان به شمار می رود، در مقابل بی حجابی و پوشش نامناسب و غیر متناسب همواره یکی از دغدغه های جوامع و فرهنگهای مختلف به ویژه در جوامع اسلامی بوده است؛ زیرا پوشش امری است که با عنصر فرهنگی و مذهبی هر جامعه در هم آمیخته و با ویژگی های مختلف فردی و اجتماعی افراد جامعه گره خورده است. نظام ارزشی هر جامعه با پوشش و وضعیت عفاف در آن ارتباط تنگاتنگی دارد.
حجاب زنان در طول تاريخ، فراز و نشيب هاى بسيار ديده و در سايه فرهنگ ها و سليقه هاى حاكمان و متنفّذان مذهبى تشديد يا تخفيف پذيرفته، ولى همواره تداوم يافته و هيچگاه بهطور كامل از ميان نرفته است. بسيارى از مورّخان به گستردگى دامنه حجاب و رواج آن در بين زنان اشاره كرده اند.
فريد وجدى با تصريح به قدمت حجاب، با استناد به دايرةالمعارف لاروس، گزارشى مفصل از پوشاندن صورت و همه اندامها توسط زنان يونانى و فنيقى ارائه مىدهد و از رواج حجاب در ميان زنان اسبرطا، سيبرى، آسياى صغير، فارس و عرب سخن مىگويد. همچنین ويل دورانت زنان بريتانياى جديد و جزيره برنئو را داراى حجاب كامل خوانده است.
“براون واشنايدر” در كتابى به نام “پوشاك اقوام مختلف” تصوير لباس هاى ملى و رايج كشورهاى مختلف جهان از عهد باستان تا قرن بيستم را به تفصيل ارائه كرده اند. نگاهى كوتاه به اين كتاب نشان مىدهد يهوديان، مسيحيان، اعراب، يونانيان، اهالى رم، آلمان، خاور نزديك و … حجاب را بهطور كامل رعايت مى كردند و اكثراً سرِ خويش را نيز مى پوشاندند. برابر تصاوير اين كتاب، كاهش تدريجى حجاب زنان از نيمه دوم قرن هيجدهم در اروپا آغاز شد؛ ولى حتّى تا اواخر قرن نوزدهم، اروپاييان همچنان لباس بلند مى پوشيدند و سر را نيز مى پوشاندند.
از سوی دیگر شواهد متعددي از قرآن حاكي از اين نكته است كه در جامعه عرب قبل از اسلام زنان براي حضور در اجتماع از پوشش مناسب و مطلوبي برخوردار نبودند. به همين دليل همسران پيامبر ـ صلوات اللّه و سلامه عليه و آله ـ از متابعت آن الگو منع ميشوند:
يا نِسَاء النَّبِي لَسْتُنَّ كَأَحَد مِّنَ النِّسَاء إِنِ اتَّقَيتُنَّ فَلَا تَخْضَعْنَ بِالْقَوْلِ فَيطْمَعَ الَّذِي فِي قَلْبِهِ مَرَضٌ وَقُلْنَ قَوْلًا مَّعْرُوفًا* وَقَرْنَ فِيبُيوتِكُنَّ وَلَا تَبَرَّجْنَ تَبَرُّجَ الْجَاهِلِيةِ الْأُولَي; اي همسران پيامبر شما مانند هيچيك از زنان [ديگر] نيستيد اگر سر پروا داريد، پس به ناز سخن مگوييد تا آن کسی كه در دلش بيماري است طمع ورزد و گفتاري شايسته گوييد. و در خانه هايتان قرار گيريد و مانند روزگار جاهليت قديم زينت هاي خود را آشكار مكنيد.
دستورهاي اصلاحي اسلام نسبت به پوشش زنان نيز حاكي از برخي نقص ها و كاستي ها در پوشش زنان آن دوره و فاصله آن با پوشش مورد سفارش اسلام است:
يا أَيهَا النَّبِي قُل لِّأَزْوَاجِكَ وَ بَنَاتِكَ وَ نِسَاء الْمُؤْمِنِينَ يدْنِينَ عَلَيهِنَّ مِن جَلَابِيبِهِنَّ ذَلِكَ أَدْنَي أَن يعْرَفْنَ فَلَا يؤْذَينَ وَكَانَ اللَّهُ غَفُورًا رَّحِيمًا؛ اي پيامبر به زنان و دخترانت و به زنان مؤمنان بگو پوشش هاي خود را بر خود فروتر گيرند اين براي آنكه شناخته شوند و مورد آزار قرار نگيرند [به احتياط] نزديكتر است و خدا آمرزنده مهربان است. همين نكته، از آيات سوره نور نيز كه درباره آنها بحث خواهد شد، فهميده ميشود. شأن نزول آيه 30 سوره نور اشارهاي به كيفيت پوشش قبل از دستور حجاب دارد. در اين شأن نزول آمده است “كان النسا يتقنعن خلف آذانهن؛ زنان دنباله مقنعه خود را به پشت گوش‌هاي خود ميانداختند” بنابراين، گلو و بنا گوش آنها هويدا بود. تاريخ‌پژوهان نيز اين نكته را كه زنان جزيرةالعرب از حجاب مناسبي برخوردار نبودند، تأييد ميكنند. اكنون سخن در اين است كه اين وضعيت به دنبال وضع قانون اسلامي مبني بر ضرورت حجاب بر هم خورد.
در بحث از مبانی نظری پژوهش حاضر، با توجه به این مساله که پوشش حکمی شرعی و مسئله های فرهنگی و اجتماعی است، با توجه به اهمیت حجاب در دین مبین اسلام و نیز تاکید بر وجوب رعایت آن از سوی زنان مسلمان در متن مقدس، ابتدا به مرور آیاتی از قرآن مجید که به حکم حجاب اشاره دارند، پرداخته و در نهایت به بیان برخی از نظریه های اجتماعی مرتبط با موضوع حجاب خواهیم پرداخت.
حجاب از دیدگاه قرآن
توجه به آیات حجاب و ترتیب نزول آنها نشان میدهد که حکم حجاب، یک باره اعلام نشده بلکه کم کم و با گذشت زمان و آماده شدن زمینه نازل شده است.
اولین مرحله : نزول آیات 53 ،33 و 32 سوره احزاب
آیات فوق بر مسئله ی حجاب زنان پیامبر(ص)، وجوب خانه نشینی آنان، تاکید بر متین و درست سخن گفتن با مردان و نیز توصیه به مردان که در هنگام دریافت متاع از زنان پیامبر(ص) آن را از پشت پرده بخواهند.
دومین مرحله: نزول آیه 55 سوره احزاب
در این آیه محارم و کسانی را که زنان میتوانند در حضور آنان حجاب نداشته باشند را نام برده شده است.
سومین مرحله: نزول آیه 59 سوره احزاب
در این آیه خداوند از پیامبر (ص) می خواهد که به همسران و دختران خود و نیز زنان مومن بگوید که پوشش (جلباب) داشته باشند تا بدین ترتیب از آزار و اذیت در امان بمانند.
چهارمین مرحله: نزول آیات 30 و 31 سوره نور
در این آیات بر لزوم پوشاندن سر و سینه زنان و نیز آشکار نکردن زینت و آرایش در نزد نامحرمان تاکید شده است.
روش این پژوهش توصیفی –تحلیلی است و رویکرد پژوهشگر، استفاده از منابع دست اول برای بررسی نقش مدارس در ترویج حجاب و عفاف است. جمع آوری اطلاعات به روش اسنادی و کتابخانه ها می باشد که برای انجام آن از منابع دست اول و اسناد نوشتاری و الکترونیکی استفاده شده است.
در این بخش ابتدا مبحث واژه شناسی را مطرح و سپس قوانین موجود در زمینه پوشش تحصیلی، دلایل کم رنگ شدن حجاب اسلامی به ویژه در بین نوجوانان و سپس راهکارهای گسترش حجاب و عفاف در مدارس را بررسی میکنیم.
مفاهیم:
الف-حجاب: در لغت معانی مختلفی دارد؛ مانند: پوشش، پرده، منع و آنچه میان دو چیز واقع شود، در زبان عربی از آن جهت ابرو را حاجب می گویند که به عنوان پرده و مانعی برای چشم در برابر شعاع خورشید عمل می کند. می توان گفت حجاب، مانع ملاقات طرفین با یکدیگر از راه حس لامسه و باصره است. این واژه در اصل بر موانع جسمانی اطلاق می گردد، اما در برخی مواقع به موانع معنوی نیز حجاب گفته می شود. تعبیر حجاب با همین معنا در آیه 51 سوره شوری و نیز در آیه 5 سوره احزاب به کار برده شده است. در دستوری که امیرالمومنین (ع) به مالک اشتر نوشته است، می فرماید: فَلا تُطَوِّلَنَّ احتِجَابَکَ عَنْ رَعیَّتِکَ؛ یعنی در میان مردم باش. کمتر خود را در اندرون خانه از مردم پنهان کن. حاجب و دربان تو را از مردم جدا نکند، بلکه خودت را در معرض ملاقات و تماس مردم قرار ده… . استفاده از کلمه حجاب در مورد پوشش زن یک اصطلاح نسبتا جدید است. در اصطلاح فقهی، حجاب پوشش زن در برابر بیگانه است؛ اما فقها در کتب فقهی از این واژه کمتر استفاده نموده و بیشتر برای بیان این معنا از واژه های ستر و نظر بهره گرفته اند.
در نظام ارزشی اسلام مسأله حجاب از اصول پذیرفته شده است که در وجوب آن نیز هیچ تردیدی نیست. تمام فقهای شیعه و اهل تسنن بر آن اتفاق نظر دارند و مهم ترین دلیل وجوب حجاب، آیات قرآن است.
اما نکته مهم اینکه در اندیشه قرآن، حجاب تنها منحصر به پوشش ظاهر نیست، بلکه حجاب پوششی، تنها یک نمونه از دستورات قرآنی در مورد حجاب است. دستور دیگر قرآن کریم درباره حجاب، به شیوه مخصوصی از سخن گفتن و کارکرد آن در مناسبات اجتماعی زنان نظر دارد: ( فَلا تَخْضَعْنَ بِالْقَوْلِ فَیَطْمَعَ الّذی فی قَلْبِهِ مَرَضٌ وَ قُلْنَ قَوْلاً مَعْرُوفًا) ؛ قرآن کریم در این آیه علاوه بر مشروعیت دادن سخن گفتن زن و مرد نامحرم، زنان را از سخنان لطیف و تحریک آمیز و یا استفاده از لحن و طنین خاص در صدا منع میکند. خداوند در دستور دیگری به زنان توصیه میکند که در معاشرت ها و تعاملات خود با مردان رفتار مناسبی داشته باشند و از تبرج و خودنمایی بپرهیزند.
ب-عفاف: واژه ای عربی است که از فرهنگ اسلامی و دینی وارد زبان فارسی شده است. این واژه با فتح حرف اول از ریشه عفت است. راغب اصفهانی، عفت را اینگونه معنا میکند: العفة حصول حالةٍ للنفس تمتنع بها عن غلبة الشهوة؛ عفت، پدید آمدن حالتی برای نفس است که به وسیلة آن از فزون خواهی شهوت جلوگیری شود. پایه عفاف، خویشتنداری است و ردپایی از جنسیت یا اختصاص به جنس خاص (زن) در معنای لغوی عفاف، وجود ندارد.
دهخدا نیز عفاف را به پارسایی و پرهیزگاری، نهفتگی، پاکدامنی، خویشتن داری معنا کرده است. در فرهنگ فارسی معین آمده است؛ عفاف: پارسایی، پرهیزگاری، پاکدامنی، در تداول اغلب به کسر اول تلفظ می کنند. بنابراین در گویش فارسی، عفاف به کسر اول و به معنی پاکدامنی به کار میرود. به طور کلی میتوان گفت: عفت یا عفاف نیرویی درونی است که موجب خویشتنداری انسان در مقابل افراط در ارضای غریزه های مختلف است. علامه طباطبائی نیز عفاف را از اصول فضیلت های انسانی میداند و پس از آنکه قوای شهوانی، غضبی و فکری را منشأ و خاستگاه تمامی اخلاق انسانی بر می شمرد، میگوید: حد اعتدال در قوه شهوانی عفاف و افراط و تفریط در آن شره و خمود نامیده می شود.
عفاف در مقایسه با حجاب امری کلی است و وجود نیروی عفاف به عنوان یک صفت نفسانی و ارادی، سبب می شود، انسان به نیازها و غرایز وجودی خود پاسخی عاقلانه و مناسب بدهد و از افراط و تفریطها بپرهیزد. حجاب به عنوان یک شاخه از درخت عفاف، بخش مهمی از آن محسوب میشود و راهکاری مهم برای نهادینه ساختن امر عفاف است.
قوانین پوشش و لباس دانش آموزان در ایران
آيين نامه اجرايي مدارس مصوب 7/ 6/ 79 شوراي عالي آموزش و پرورش به بررسی قوانین در مورد پوشش و لباس دانش آموزان پرداخته است که در ادامه به بیان این قوانین پرداخته میشود.
ماده 64: لباس دانش آموزان بايد از نظر دوخت و رنگ ، ساده و داراي ظاهري آراسته و متناسب با محيط آموزشي و تربيتي مدرسه باشد.
ماده 65: دانش آموزان بايد علاوه بر استفاده از پوشش مناسب در مدرسه، در آمد و رفت به مدرسه نيز از لباس و پوشش مناسب و فاقد هر گونه تصوير و نوشته استفاده كنند.
ماده 66: لباس دانش آموزان علاوه بر پوشش، نشان وقار و عفاف آنان است ، شكل دوخت لباس آنان بايد با شئون اسلامي متناسب باشد .
ماده 67: پوشش دانش آموزان دختر شامل: 1- چادر، مانتو، شلوار، مقنعه 2- مانتو، شلوار و مقنعه ميباشد .
تبصره1: چادر بهترين حجاب و مناسب ترين پوشش مي باشد. شايسته است مديران مدارس ضمن رعايت عدم اجبار، دانش آموزان دختر را به آن تشويق و توصيه كنند .
تبصره2: رنگ مانتو، شلوار و مقنعه دانش آموزان دختر بايد ضمن توجه به شرايط سني و جغرافيايي از ميان رنگ هاي مناسب انتخاب شود .
کم رنگ شدن حجاب اسلامی بین دانش آموزان و دلایل آن
به نظر میرسد یکی ازمسائل نسل جوان در جامعه چرایی و چگونگی پوشش یا به عبارت کاملتر حجاب کامل اسلامی باشد. اگر ما درکانون خانواده به عنوان نخستین وکوچکترین واحد تشکیل دهنده جامعه و مهمترین و تأثیرگذارترین نهاد در فرهنگ سازی و انتقال مفاهیم فرهنگی به این پرسش در واقع چرایی لزوم رعایت حجاب اسلامی پاسخ دهیم، انتخاب چگونگی رعایت حجاب از طرف دانش آموزان در مراحل بعدی با توجه به گستردگی قلمرو پوشش که به عوامل محیطی و فرهنگی و سنتی یک جامعه برمیگردد عاقلانه تر، هنجارپذیرتر و قابل پذیرش تر خواهد بود .
اما متأسفانه در چند دهه اخیر بخصوص از زمانی که افراد خانواده بیشترین وقت خود را صرف دیدن برنامه های بنگاه های فرهنگ ساز غربی و شبکه های مجازی در اینترنت و شبکه های ترویج کننده افکار غربی– غیراسلامی از رسانهای به اسم ماهواره میکنند و در معنای کلمه دچار تهاجم فرهنگهای غیربومی و اسلامی شده اند؛ کارکرد تربیتی خانواده ها به عنوان انتقال دهندگان اولیه مسائل فرهنگی سنتی و اسلامی به اندازه کافی مطلوب نبوده و نیست. این مسئله شاید کلید بسیاری از درهای بسته افکار دانش آموزان و جوانان ما برای پذیرش چرایی و چگونگی حجاب باشد.
از طرف دیگر مدارس ما به عنوان نخستین نهاد آموزشی و تربیتی فرا خانواده در تقابلی نابرابر باید جوان و نوجوانی را که ذهن و خواسته هایش تحت تأثیر عوامل متعددی قرار دارد به سوی فرهنگ متعالی اسلامی و انسانی سوق دهند. فرهنگی که برای نهادینه شدن نیاز به حمایت از سوی جامعه رسان های و نهاد خانواده دارد و اگر این حمایت مطلوب صورت نگیرد قطعا به تلاش مربیان در مدارس پاسخ چشم گیری داده نمی شود.
مربیان و مدیران مدارس- این نهاد فرهنگ ساز و انسان ساز- از دل جامعه برخواسته و تحت تأثیر عوامل موجود در آن هستند و شاید هم به مراتبی این تأثیر پذیری خود را در کلاس درس؛ بسیار عمیق اما نا محسوس به دانش آموزان انتقال دهند. در این صورت وای بر روزگار فرهنگی جامعه ای که فرهنگیانش هم در قبول و اجرای مسائل مهمی چون حجاب و …. خود صاحب تردید و یا هنجارشکنی باشند. “به قولی هر چه بگندد نمکش می زنند وای بروزی که بگندد نمک ” این موارد نیز از قابل تأملترین مسائل در سیر قهقرای حجاب در نزد جوانان ما بخصوص در سطح جامعه است .
از سالیان دور گفته اند که بال های ترقی یک جامعه خانواده و سپس آموزش و پرورش است که اگر هر دو قوی و هماهنگ عمل کنند، هدف جامعه اسلامی که تربیت انسانی متمدن و متعهد و متفکر است در سایه سار مبانی اسلامی تحقق مییابد.
لازم به ذکر است که در نهادینه کردن حجاب کامل اسلامی و عفاف که فرزند خلف حجاب است می توان به نفش مؤثر و فرازمانی رسانه هایی چون رادیو و تلویزیون توجه داشت. متأسفانه هر چه دلسوزان فرهنگ حجاب در جامعه با اجرای برنامه های فرهنگی و آموزشی در صدد احیای فرهنگ حجاب اسلامی هستند دست اندرکاران سینمایی و تلویزیونی ما با استفاده از بازیگران زن که بی حجابی را در لفاف بدحجابی تبلیغ و قبح آن را تضعیف میکنند، نوجوانان مخصوصا دانش آموزان را دچار نوعی پارادوکس رفتاری کرده اند. این در حالی است که با بی توجهی به مسئله الگو سازی درست ؛ نوجوانان و دانش آموزان، بازیگران و هنرمندان را الگوی خود قرار داده و حتی در انتخاب تکیه کلام ها از تکیه کلام این عناصر به اصطلاح فرهنگ ساز استفاده میکنند.
فکر کنید در خانواده والدین و در مدارس معلمان پرورشی و آموزشی، همت خود را در تبیین برتری حجاب اسلامی به دانش آموز به کار گیرند و آنها را مجاب کنند اما جوان در سطح جامعه در مترو و اماکن عمومی…. تصویری دیگری از بازیگر زن محبوب خود را بر دیوارها و تابلوها در معرض دید عموم با حجابی غیرمتعارف و آرایشی بیش از حد معمول ببیند.
با وجود الگوهای بسیار ارزنده و فرازمانی در تاریخ اسلام، جهت معرفی الگو به جوانان و دانش آموزان، متأسفانه مسئولان فرهنگی گام های زیاد اما عجولانه، غیرکارشناسانه و گاهاَ تکراری در کیفیت و تأثیرگذاری ضعیف و نامطلوبی را برداشته اند. بطوری که اطلاعات قشر جوان مخصوصا محصل در خصوص بازیگران، بازیکنان؛ خوانندگان به مراتب بیشتر از الگوهای بزرگ دینی و اسلامی ما است. به علاوه سالهای دفاع مقدس و حضور بانوان محجبه در عرصه های مختلف در تثبیت نظام جمهوری اسلامی و شکوفایی علمی و فرهنگی چنان قابل توجه بوده است که میتوانیم از این فرصت در جهت ارائه الگوهای زمانی و ایرانی برای هدایت جوانان استفاده کنیم. خلاء الگو سازی اسلامی و بومی در جامعه برای داشتن حجاب مطلوب و عفاف بسیار دیده میشود و یکی از مهمترین دلایل تضعیف حجاب کامل اسلامی در نزد جوانان است.
از دیدگاهی دیگر میتوان گفت که موازی کاری در برنامه های ترویج فرهنگ حجاب کامل اسلامی از سوی دستگاه های ذیربط نتیجه های نامطلوب داشته است. زیرا به همان اندازه که کارهای فرهنگی بدون کارشناسی یا فصلی و موسمی میتواند تأثیر منفی بر جامعه و نوعی تقابل و تهاجم را در میان مردم نسبت به آن به وجود آورد؛ موازی کاری نیز به مراتب مخرب تر خواهد بود. باید در نظر داشت کار فرهنگی یک امر مدت دار است اگر برنامه یا طرحی با محتوای فرهنگی برای یک یا دوسال در نظر گرفته شود در انتهای مدت پیشبینی شده نتیجه مطلوبی عاید مجریان نخواهد شد. اجرای برنامه های تعجیلی و کوتاه مدت با صرف هزینه های کلان یکی دیگر از معظلات جامعه در امر تبیین حجاب برتر و نهادینه کردن آن در نزد جوانان است .
برای جوابگو بودن طرح ها و برنامه های فرهنگی؛ هماهنگی سازمانهای کلانی چون صدا و سیما؛ نیروی انتظامی، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی؛ آموزش و پرورش و… بسیار ضروری است که متأسفانه عدم نتیجه گیری مطلوب در کشش دانش آموزان و جوانان به مقوله فرهنگی حجاب کامل اسلامی و عفاف؛ نبودن ارتباط و هماهنگی در پیکره این سازمان های فرهنگی است .
هر چند خداوند انسان را در انتخاب دین مختار قرار داده است ولی قبل از آن با رسالت و بعثت پیامبران تشریعی و تبلیغی راه صواب از خطا را نشان داده و انسان را هدایت کرده است. در لزوم رعایت حجاب و انتخاب نوع پوشش بر ما فرض است که ابتدا با هدایت صحیح جامعه در دراز مدت و سرمایه گذاری طولانی مدت در ایجاد بصیرت جوانان برای شناخت درست از نادرست و با الگوسازی حجاب و عفاف؛ معرفی الگوهای دینی و ملی؛ برنامه سازی در جهت طراحی و ارائه پوشش های اسلامی در بردارنده شرایط اقلیمی و فرهنگی هر منطقه؛ جوانان مخصوصا دانش آموزان را به سوی عفاف و حجاب رهنمود شویم.
تنها با ایجاد مانع و محدودیت نمی‌توان جوانان را مجبور به رعایت پوشش اسلامی کرد بلکه لازمه حفظ حجاب در جامعه، نهادینه کردن و به باور تبدیل‌شدن این اصل در میان جوانان و دانش‌آموزان است. والدین و فرهنگیان از مهمترین الگوهای دانش‌آموزان در انتخاب نوع پوشش هستند. باورهای دینی از جمله عفاف و حجاب در خانواده شکل می‌گیرد و در مدرسه استمرار مییابد و برهمین اساس خانواده و مدرسه باید مرکز توجه فعالیتهای فرهنگی قرار گیرد. فرهنگ سازی در حوزه ی دین باید آگاهانه نهادینه شود. پیکره جامعه شامل: فرد ، خانواده و جامعه است. فرهنگ عفاف و حجاب، یکی از باورهای اصیل دینی است که در سه حیطه یاد شده، با توجه به شناسایی مرزهای مفهومی حیا ، عفاف و حجاب که جان مایه فرهنگ عفاف هستند و نیز ابزار و شیوههای نو و مؤثر و اطلاعات جامعه شناسی و روانشناختی به جامعه تزریق می شود. برای ارائه راهکارهای گسترش حجاب و عفاف در مدارس از مطالعات انجام شده و نظرات متخصصین در این حوزه استفاده شده است که در ادامه به طور اختصار به بیان آنها پرداخته می شود:
1-آموزش، ساماندهی، توجه و بکارگیری مدیران، معلمان و همه پرسنل مدارس جهت ترویج فرهنگ عفاف و حجاب در بین دانش آموزان و سازمانهای مربوط نظیر بسیج، انجمن‌های اسلامی.
2-انجام تحقیقات لازم در مورد بسط حیا و عفاف در مدارس به منظور اجرای برنامه‌های فرهنگی، تربیتی و پرورشی در آن.
3-گنجاندن موضوع عفاف و حجاب از دیدگاه آیات و روایات همراه با تبیین ضرورت و فلسفه آن برای دانش آموزان در کتب درسی همه مقاطع تحصیلی.
4-اهتمام به مثبت نگری و زیبا اندیشی در مورد فرهنگ عفاف و حجاب در تألیف کتب درسی.
5-اجرای مسابقات فرهنگی-هنری و علمی با هدف جهت دهی به افکار نسل جوان با موضوع حجاب و عفاف و نظرسنجی از جوانان در تهیه طرح‌ها و برنامه‌های مناسب در زمینه حجاب.
6- تجلیل از دختران و پسران نخبه و ممتاز(با توجه به ملاک‌های حجاب و عفاف و علم) و برگزاری مسابقات و معرفی افراد نمونه با توجه به ویژگی‌های الگویی آنها در زمینه پوشش.
7-آموزش احکام شرعی عفاف و حجاب و برگزاری کلاس‌های دانش افزایی برای والدین(خصوصا مادران) و توجیه آنها نسبت به رعایت حریم عفاف در خانه و محیط‌های اجتماعی از طریق انجمن اولیا و مربیان.
8-تأکید بر ضرورت رعایت پوشش و الگوی مدهای اسلامی و ترویج الگوهای بایسته در پوشش دانش آموزان و همه کادر مدرسه و آرایش نکردن در مدارس.
9-تعیین رنگ‌ها و مدل‌های متنوع در پوشش دانش آموزان با رعایت موازین و ضوابط شرعی جهت تأمین سلایق مختلف.
10-محرم سازی محیط‌های آموزشی و پرورشی و اداری به منظور ایجاد زمینه بروز نیازهای دختران با حفظ سادگی و موازین و ضوابط شرعی برای جلوگیری از خودنمایی آنها در مجامع عمومی.
11-آشنا کردن جوانان برای شناخت توطئه‌ها، زمینه‌ها، روش‌ها و مجاری نفوذ فرهنگ غربی از طریق مدارس.
12-آشنا کردن خانواده‌ها و جوانان با اصول ازدواج آسان و تشکیل خانواده در سنین پایین تر با توجه به شرایط اقتصادی جامعه از طریق کتب درسی.
13-استفاده از شعرخوانی، قصه گویی و نقاشی در مقاطع پیش دبستانی و مهد کودک جهت آشنا کردن کودکان با فرهنگ عفاف و حجاب.
14-معرفی و تشویق نمونه‌های عینی از اساتید، مربیان، نفرات اول کنکور، المپیادی‌ها و خانواده‌ها ایثارگران و … از نظر رعایت مظاهر عفاف و حجاب در مدارس
15- انعکاس موفقیت‌های دانش آموزان در ابعاد مختلف با هدف ارتقای شخصیت و منزلت اجتماعی آنها.
16-آموزش معیارهای رفتار صحیح زن و مرد جهت برقراری روابط انسانی و اجتماعی متعادل در خانواده و جامعه از طریق کتب درسی.
17-تهیه و تدوین نشر کتب، مقالات و جزوات تخصصی در راستای تقویت بنیه اعتقادی و دینی در جهت توسعه فرهنگ عفاف در بین والدین دانش آموزان توسط انجمن اولیا و مربیان.
18-غنی سازی اوقات فراغت دانش آموزان – با تأکید بر فرهنگ عفاف و حجاب – از طریق استفاده از توانمندی‌های تشکل‌های دانش آموزی.
19-در نظر گرفتن امتیازاتی از نظر انضباطی برای دانش آموزانی که پوشش اسلامی را رعایت میکنند.
20-در نظر گرفتن امتیازاتی برای مدیران مدارسی که رعایت حجاب کارکنان و دانش آموزان آن اسلام و مناسب است.
21-پاسخگوی بودن مدیر مدرسه در صورت عدم رعایت عفاف و حجاب از طرف دانش آموزان.
22-تهیه و ارسال کتب و مقالات در مورد حجاب و عفاف به مدارس.
23-انجام طرح تحقیقی پیرامون میزان آگاهی، باورها و التزام عملی دانش آموزان دختر و پسر در مورد فرهنگ حجاب و عفاف.
24-برگزاری مسابقه خلاصه نویسی کتاب جهت معلمان و دانش آموزان.
25-برگزاری مسابقات تفسیر آیات قرآن کریم در زمینه ی حجاب و عفاف.
26-گردهمایی فصلی فرهنگیان به تفکیک مقاطع تحصیلی.
27-تشکیل جلسات هم اندیشی دانش آموزی در مدارس.
28-حضور طلاب خواهر در مدارس به عنوان مشاور مذهبی.
29-طرح مباحث حجاب و عفاف و آداب پوشش اسلامی در قالب آموزش های ضمن خدمت.
30-اختصاص بخشی از ساعت پرورشی به بحث حجاب و عفاف.
31-استفاده از شعر خوانی، قصه گویی و نقاشی در مقاطع پیش دبستانی و ابتدایی جهت آشنا کردن کودکان با فرهنگ عفاف و حجاب.
32-بیان نکته یا مطلبی پیرامون اهمیت موضوع حجاب و عفاف توسط معلمین در فرصتهای مناسب.
33-تشویق و ترغیب جوانان به رعایت و حفظ حجاب و عفاف.
34- نظارت بر رسانههای جمعی.
35-احیای امر به معروف و نهی از منکر.
36- تصویب قوانین جامع و دقیق در این زمینه در مجلس شورای اسلامی و عمل کردن بدون تساهل و تسامح قوه ی قضائیه به قوانین.
37- معرفی الگویی تازه که با رعایت معیارهای شرعی، آزادی عمل بیش تری را برای زنان مسلمان فراهم آورد.
تهیه و تأیید کننده: زهرا برادران- مدیر آموزشگاه
منابع و ماخذ